Brak opodatkowania sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika wieczystego

Sprzedaż nieruchomości gruntowej w trybie bezprzetargowym na rzecz jej użytkownika wieczystego na tle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie stanowi ani świadczenia usług, ani dostawy towarów, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – sprzedaż nieruchomości na rzecz jej dotychczasowego użytkownika wieczystego stanowi bowiem jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości i nie wpływa na tzw. ?władztwo rzeczy?.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 11 lipca 2016 r., nr ITPP3/4512-287/16/PB rozstrzygnął kwestię podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika wieczystego.
Przedmiotowe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym. Starosta jako organ reprezentujący Skarb Państwa prowadzi na wniosek użytkownika wieczystego postępowanie w sprawie sprzedaży w trybie bezprzetargowym użytkownikowi wieczystemu prawa własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej. Na sprzedaż nieruchomości gruntowej w trybie bezprzetargowym wyraził zgodę Wojewoda. Nieruchomość gruntowa przeznaczona do sprzedaży jest niezabudowana, nieuzbrojona i niezagospodarowana, położona w dużym kompleksie działek o przeznaczeniu na cele mieszkaniowe i usługowe, w sąsiedztwie gruntów niezabudowanych. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nieruchomość położona jest na terenie z przeznaczeniem pod zabudowę usługową z mieszkaniami właściciela usług lub personelu. W celu określenia ceny sprzedaży prawa własności konieczne jest ustalenie, czy określona operatem szacunkowym sporządzonym przez rzeczoznawcę majątkowego wartość sprzedawanego prawa własności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Użytkownik wieczysty nabył prawo użytkowania na mocy umowy sprzedaży aktem notarialnym od poprzedniego użytkownika wieczystego, jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą na zasadzie spółki cywilnej. Obecny użytkownik wieczysty zwrócił się do Starosty z wnioskiem o sprzedaż prawa własności nieruchomości, którą włada. Dzień rozpoczynający okres trwania użytkowania wieczystego gruntu poprzedniego użytkownika wieczystego nieruchomości to 11 marca 1991 r.
Organ podatkowy wskazał, że art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia ?dostawa towarów? nie odwołuje się do cywilistycznych pojęć sprzedaży, czy też przeniesienia prawa własności, stąd też nie można utożsamiać dostawy towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z przeniesieniem prawa własności na gruncie prawa cywilnego. W celu przedstawienia właściwego rozumienia pojęcia ?przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel? organ podkreślił, że dotyczy ono tego rodzaju czynności, które dają nabywcy prawo do postępowania z nabytą rzeczą jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem w ocenie organu przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu ?prawo do rozporządzania jak właściciel? nie można interpretować jako ?prawo własności?.  Czynności przejęcia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejęcie własności w sensie prawnym, bowiem ?dostawa towarów? nie ogranicza się wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy. W konsekwencji zdaniem organu podatkowego pojęcie ?dostawa towarów? oraz ekonomiczne aspekty transakcji, nie muszą wiązać się ze skutkami powstającymi na gruncie cywilistycznego prawa własności. Pozwala to na uznanie danej czynności za dostawę towarów, nawet w przypadkach nałożenia na nabywcę pewnych ograniczeń we władaniu towarem. Chwilą decydującą o przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z nabyciem towaru jest, co do zasady, wydanie towaru. Organ podatkowy wskazał, że uwzględniając szerokie, ekonomiczne, a nie cywilistyczne, rozumienie pojęcia ?przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel?, ustawodawca uznał, iż oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, wymieniając tę czynność w art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy. W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz w ocenie organu zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki, jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak i w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, jak przy dokonywaniu sprzedaży gruntu przez właściciela. Art. 32 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi, że nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wyłącznie użytkownikowi wieczystemu, z zastrzeżeniem ust. 1a i ust. 3. Z kolei art. 32 ust. 1a cyt. stanowi, że nieruchomość gruntowa stanowiąca własność Skarbu Państwa może być sprzedana użytkownikowi wieczystemu za zgodą wojewody. Z dniem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wygasa, z mocy prawa, uprzednio ustanowione prawo użytkowania wieczystego. W myśl art. 37 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy, nieruchomość jest zbywana w drodze bezprzetargowej, jeżeli sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz jej użytkownika wieczystego. Zatem skoro do ustanowienia prawa użytkowania wieczystego (na rzecz poprzedniego użytkownika) doszło w 1991 r., a więc przed wprowadzeniem przepisów, którymi ustawodawca objął tę czynność opodatkowaniem, to ustanowienie tego prawa nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Planowana przez gminę sprzedaż nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego (który nabył to prawo użytkowania na mocy umowy sprzedaży aktem notarialnym z dnia 7 września 2015 r.) w ocenie organu podatkowego nie będzie stanowiła dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, ani żadnej innej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wobec czego pozostanie poza zakresem ww. ustawy.
Reasumując, sprzedaż gruntu na rzecz użytkownika wieczystego będzie jedynie zmianą tytułu prawnego do nieruchomości, nie wpłynie natomiast na ?władztwo do rzeczy?, które użytkownik wieczysty już uzyskał. Sprzedaż nieruchomości gruntowej na rzecz użytkownika wieczystego nie będzie zatem podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Piotr Wesołowski
konsultant podatkowy
piotr.wesoł owski@isp-modzelewski.pl
tel. (22) 517 30 60 wew. 255

Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=810&start=3