Czy podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu karę umowną za przekroczenie terminu przy realizacji kontraktu?

Zapłacone kary za nieterminowe wykonanie robót mogą być kosztem uzyskania przychodu.
Kary za nieterminowe wykonanie robót nałożona na przedsiębiorców przez ich kontrahenta z tytułu niezrealizowania w terminie prac określonych w umowie nie są wymieniona  art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednak zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych,  niewymienienie tego rodzaju kary umownej w negatywnym katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy nie oznacza, że automatycznie można takie wydatki uznać za koszt podatkowy. Pomiędzy poniesionym kosztem a potencjalnym przychodem musi bowiem zaistnieć zdaniem organów związek przyczynowy, albowiem musi być to wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 15 ust. 1 ww. ustawy). Jeżeli wystąpi zatem konieczności zapłacenia kary  to jak wskazują organy należy każdorazowo zbadać, czy zostanie spełniona ww. ogólna przesłanka, tj. czy istnieje związek przyczynowy poniesionych wydatków z przychodem, czy też wydatek ten służył zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Kara umowna powinna bowiem  być poniesiona w celu osiągnięcia przychodu albo w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów. Należy wskazać, że nie każdy wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą spełnia przesłankę celowości z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ze względu na obiektywny charakter związku przyczynowego istniejącego pomiędzy poniesieniem kosztu uzyskania przychodów a przychodami podatnika lub zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła, dla kwalifikacji podatkowej kar umownych płaconych przez podatników istotne jest określenie, czy wydatki te należą do standardowych kosztów podmiotów, są elementem normalnego ryzyka gospodarczego, czy też stanowią wyłącznie efekt nienależytego (wadliwego, niezgodnego z umową lub obowiązującymi przepisami, pozbawionego cech należytej staranności) zachowania podatników, niemającego związku ze sferą jego przychodów. Jak podkreślają organy nałożone kary, które wynikają z nieracjonalnego i pozbawionego należytej staranności działania samej Spółki nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. Najistotniejsze zdaniem orgnaów jest, aby obiektywna ocena działań spółki skutkowała możliwością uznania ich za racjonalne, podjęte przy zachowaniu zasad staranności, które to działania muszą cechować przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą. W takim przypadku zapłacona przez podatnika kara umowna za nieterminowe wykonanie usługi stanowi dla spółki koszt uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 21 maja 2015 r., nr IPTPB3/4510-72/15-2/KJ.
Reasumując, należy wskazać że ciężar co do prawidłowego udokumentowania wydatku, jak i wykazania związku przyczynowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskaniem przychodu spoczywa na podatniku. Podatnik musi wykazać, że jego działania można uznać za racjonalne, podjęte przy zachowaniu zasad staranności. Spółka musi więc wykazać, że zapłata kary umownej nie jest skutkiem zaniedbań i braku staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej.
Piotr Wesołowski
konsultant podatkowy
piotr.wesoł owski@isp-modzelewski.pl Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
tel. (22) 517 30 60 wew. 255