Jak wycenić sprzedawane wierzytelności dla potrzeb podatku dochodowego od osób prawnych?

Każda z metod wyceny będzie – co do zasady – właściwą, o ile poprawność jej zastosowania w danym, konkretnym stanie faktycznym – na gruncie podatku dochodowego –  nie będzie budzić wątpliwości. Możliwe jest jednak wyrażenie poglądu o “prymacie” metody porównawczej w procesie określania wartości rynkowej dla celów podatkowych.

W zakresie określenia wielkości przychodu należnego podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych przepis art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest jedyną podstawą prawną jego określenia. Przychodem będzie wartość wyrażona w cenie określonej w umowie (umowach), która powinna odpowiadać wartości rynkowej praw (wierzytelności). Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny będzie znacznie odbiegać od wartości rynkowej praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. W art. 14 ust. 2 ustawy określono zasady ustalania wartości rynkowej. Tą wartością jest przeciętna cena danego  prawa, w tym udziałów stanowiących przedmiot czynności podlegającej opodatkowaniu. Przeciętną cenę ustala się na podstawie cen:

• w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku,
• z uwzględnieniem czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Przepisy tej ustawy nie określają – poza powyżej wymienionymi – zasad określania wartości rynkowej praw majątkowych, w tym wierzytelności. W opinii autora, każda z metod wyceny będzie – co do zasady – właściwą, o ile poprawność jej zastosowania w danym, konkretnym stanie faktycznym – na gruncie podatku dochodowego –  nie będzie budzić wątpliwości (zastosowanie danej metody będzie merytorycznie poprawne). Ze względu na brzmienie art. 14 ust. 2 ustawy możliwe jest jednak wyrażenie poglądu o “prymacie” metody porównawczej w procesie określania wartości rynkowej dla celów podatkowych.

Należy bowiem zwrócić uwagę, że w orzecznictwie sądowym można znaleźć pogląd, zgodnie z którym ponieważ wartość rynkowa jest określana na podstawie cen rynkowych, nie jest możliwe stosowanie innych metod wyceny niż poprzez porównywanie cen i warunków wpływających na te ceny. W wyroku NSA w Warszawie z dnia 11 października 2000 r., III SA 207/00, niepubl., wskazano, że “1. Wartość rynkową, na użytek podatku dochodowego od osób prawnych, określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia z dnia zawarcia umowy sprzedaży. Powyższe wyklucza możliwość stosowania metody dochodowej. Zasadza się ona na określeniu wartości nieruchomości w oparciu o przyszłe dochody jakie można uzyskać z nieruchomości. 2. Opinia biegłych jest jednym z dowodów, jakie mogą być dopuszczone w postępowaniu podatkowym (art. 197 o.p.). Służy ona wyczerpującemu zebraniu materiału dowodowego, gdy w sprawie wymagane są wiadomości szczególne”.

Andrzej Łukiańczuk
Doradca podatkowy nr 10266
andrzej.lukianczuk@isp-modzelewski.pl
tel. (22) 517 30 60 wew. 129