Klasyfikacja umów leasingu dla potrzeb bilansowych

Zaliczenie określonych składników majątkowych do środków trwałych uzależnione jest od tego, czy jednostka sprawuje nad nimi kontrolę i czy ponosi związane z nimi ryzyko niezależnie od tego, czy ma do nich prawo własności. Problem ten dotyczy przede wszystkim przejętych w leasing składników środków trwałych. Kryteria pozwalające na rozgraniczenie, kiedy kontrola ma miejsce (jeżeli kontrola ma miejsce, wówczas te aktywa zaliczane są do aktywów korzystającego), znajdują się w art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości. Regulacje te określają przypadki, gdy jednostka zalicza do swoich aktywów środki trwałe przejęte przez nią do używania na podstawie omawianych wyżej typów umów. Jeśli jednostka przejęła do używania obce środki trwałe na mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana dalej ?finansującym?, oddaje drugiej stronie, zwanej dalej ?korzystającym?, środki trwałe do odpłatnego używania, a także pobierania pożytków, na czas oznaczony, środki te zalicza się do aktywów trwałych korzystającego. Umowa musi jednak spełniać co najmniej jeden z następujących warunków:

1. przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta,
2. zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,
3. okres, na jaki została zawarta, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego, przy czym nie może on być krótszy niz 3/4 tego okresu; prawo własności przedmiotu umowy może być, po okresie na jaki umowa została zawarta, przeniesione na korzystającego,
4. suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień; w sumie opłat uwzględnia się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu; do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz korzystającego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeżeli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,
5. zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,
6. przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,
7. przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego. Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez wprowadzania w nim istotnych zmian.

Jeżeli umowa o korzystanie ze środków trwałych spełnia jeden z powyższych warunków, wówczas ma miejsce leasing finansowy, a oddane do używania środki trwałe stanowią aktywa trwałe korzystającego. Finansujący wykazuje je wtedy jako należności od korzystającego. Takie podejście jest zgodne z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości 17 ?Leasing?, który przewiduje, że przedmiot umowy zakwalifikowanej do leasingu finansowego powinien być wykazany w aktywach leasingobiorcy, jeżeli na leasingobiorcę zostaje przeniesione zasadniczo całe ryzyko i pożytki wynikające z posiadania przedmiotu umowy. Dlatego też leasingobiorca ma prawo do amortyzowania przedmiotu umowy dla celów bilansowych (dla celów ustalania wyniku finansowego).
Należy zaznaczyć, że zgodnie z przepisami podatkowymi kwalifikacja tego rodzaju umów jest często odmienna od przedstawionej klasyfikacji według przepisów ustawy o rachunkowości.

Jacek Budziszewski
Doradca podatkowy nr wpisu 11583
jacek.budziszewski@isp-modzelewski.pl Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
tel. (22) 517 30 60