Mediacje jako sposób rozwiązywania sporów w projekcie nowej ordynacji podatkowej

Istotną nowość przewidzianą w projekcie nowej Ordynacji podatkowej stanowić ma m.in. procedura rozwiązywania sporów między organami podatkowymi a zobowiązanymi oparta na mediacji podatkowej.

W uzasadnieniu projektu nowej Ordynacji podatkowej wskazano, że ?Mediacja zostaje ustanowiona jako mechanizm procesowy ułatwiający komunikację między organem podatkowym (pracownikiem działającym z jego upoważnienia) a zobowiązanym, a nie mechanizm merytorycznego rozstrzygnięcia sporu. Stanowi ona w istocie ?wspomagane negocjacje? między organem podatkowym a podatnikiem (stroną postępowania podatkowego)?.

 
W świetle projektu, mediacja podatkowa jest skonstruowana z poszanowaniem zasad:

• dobrowolności (dla obu stron i na każdym jej etapie) – aby sprawa została skierowana do mediacji, potrzebna jest zgoda obu stron sporu – sprawę do mediacji kieruje organ podatkowy, który może to uczynić na wniosek lub za zgodą strony;
• bezstronności i neutralności ? jako wymogów adresowanych do mediatora – oraz
• poufności ? której zachowanie gwarantuje art. 375 § 4 projektowanej ustawy przewidujący, że mediacja jest jawna wyłącznie dla organu podatkowego, strony i mediatora.

 
Mediacja jest procedurą akcesoryjną wobec postępowania podatkowego, której wszczęcie jest możliwe na każdym etapie postępowania podatkowego (w toku postępowania podatkowego w I lub w II instancji).

 
Do mediatorów mają znaleźć zastosowanie odpowiednio przepisy o wyłączeniu pracownika. Mediatorzy nie mogą być świadkami co do faktów, o których dowiedzieli się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strona i organ podatkowy uczestniczący w mediacji zwolnią ich z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji (art. 355 pkt 4). Mają mieć prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji (art. 378 § 5). Wynagrodzenie mediatora oraz zwracane mu wydatki mają przy tym stanowić koszty postępowania i jako takie być ponoszone przez państwo lub jednostkę samorządu terytorialnego, nie obciążając strony postępowania.

 
Mediacja może być przeprowadzona w przypadkach, w których dopuszczone jest zawarcie umowy podatkowej, o której mowa w art. 373 – art. 374 projektowanej ustawy, a zatem ma być zawarta w granicach prawa i nie może dotyczyć m.in. kwoty podatku (wysokości zobowiązania podatkowego), gdyż takie negocjacje nie byłyby zgodne z polskim porządkiem konstytucyjnym (ze względu na art. 84 i 217, a także art. 2 Konstytucji).

 
Zgodnie z projektowanym art. 376 nowej Ordynacji podatkowej, przed wydaniem postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji organ podatkowy będzie przeprowadzał czynności wstępne: odbierał zgodę strony na udział w mediacji po wyjaśnieniu jej celów i zasad mediacji, uzgadniał ze stroną osobę mediatora powołanego do przeprowadzenia mediacji z listy prowadzonej przez Szefa KAS oraz odbierał zgodę tego mediatora na przeprowadzenie mediacji. Należy zaznaczyć, że wybrany mediator będzie mógł odmówić przeprowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów.

 
Wszczęcie mediacji ma następować z chwilą doręczenia mediatorowi postanowienia organu podatkowego o skierowaniu sprawy do mediacji, którą prowadzić ma mediator (a nie organ podatkowy).  W świetle art. 380 projektowanej regulacji mediator ma przeprowadzić z organem podatkowym i stroną, w dogodnym dla nich i siebie miejscu i czasie, indywidualne lub wspólne spotkanie wstępne, podczas którego wyjaśnić powinien im cele i zasady mediacji, a także pouczyć ich o możliwości cofnięcia zgody na uczestniczenie w mediacji aż do jej zakończenia.

 
W toku mediacji mediator przeprowadzić powinien jedno lub więcej posiedzeń mediacyjnych z udziałem organu podatkowego oraz strony w miejscu i czasie dogodnym dla uczestników. W szczególnych przypadkach, w tym jeżeli niemożliwe lub utrudnione byłoby bezpośrednie spotkanie organu podatkowego i strony, mediator mógłby za zgodą organu podatkowego i strony przeprowadzić mediację w sposób pośredni, przekazując każdemu z nich informacje, propozycje i stanowisko dotyczące zawarcia umowy podatkowej i jej treści zajmowane przez innego uczestnika. Mediator mógłby także pomagać w sformułowaniu treści umowy podatkowej między organem podatkowym a stroną ? o ile umowę taką uda się zawrzeć.

 
Niezwłocznie po przeprowadzeniu mediacji przez mediatora powinien zostać sporządzony protokół z przebiegu mediacji, który podlega następnie przekazaniu organowi podatkowemu, ten zaś ma włączyć protokół do akt sprawy i doręczyć jego odpis stronie. Z chwilą podpisania protokołu mediacja zostaje zakończona; alternatywnie, jeżeli z jakichkolwiek przyczyn nie doszło do podpisania protokołu, zostanie ona zakończona z chwilą bezskutecznego upływu terminów do jej przeprowadzenia, określonych zgodnie z art. 376 § 4 pkt 5 lub § 7 projektowanej ustawy.

dr Joanna Kiszka
Konsultant podatkowy
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. (32) 259 71 50

Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=903&start=21