Przepis art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej określanej jako: ?ustawa?) dotyczy sytuacji, w których organy podatkowe działają zgodnie z prawem, a zatem wszczynają określone postępowanie weryfikacyjne i w jego ramach dokonują szeregu zasadnych czynności celem zweryfikowania zwrotu VAT. Przepis ten jednak nie powinien mieć zastosowania w sytuacji pozorowania takich czynności, a zatem gdy organ podatkowy świadomie nadużywa prawa. Tak orzekł WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 sierpnia 2017 r. (I SA/Wr 356/17).
Wyrok zapadł w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej utrzymującą w mocy decyzję organu podatkowego pierwszej instancji określającą odsetki od zwróconej kwoty podatku od towarów i usług w wysokości wynikającej z art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy, a więc odpowiadającej opłacie prolongacyjnej. Podatnik był zdania, że jest uprawniony do odsetek w pełnej wysokości, wynikającej z art. 87 ust. 7 ustawy, zwłaszcza, że prawomocnym wyrokiem WSA we Wrocławiu z dnia 17 września 2015r. (I SAB/Wr 13/15) stwierdzona została rażąca przewlekłość kontroli podatkowej.
Stan faktyczny sprawy, w której nastąpiło wydanie przedmiotowego wyroku przedstawiał się następująco: w kwietniu 2014 r. podatnik złożył deklarację VAT-7 za marzec 2014 r., wykazując w niej nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy w terminie 25 dni, do deklaracji dołączył wniosek o przyspieszenie zwrotu podatku. Organ podatkowy pierwszej instancji wszczął wobec podatnika kontrolę podatkową w zakresie VAT za marzec 2014 r. i przewidział termin jej zakończenia na dzień 31 grudnia 2014 r. co jednak nie nastąpiło, zatem w dniu 18 grudnia 2014 r. podatnik złożył do organu odwoławczego ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie. Jedyny efekt stanowiło pismo z dnia 29 grudnia 2014 r., w którym NUS zawiadomił podatnika o przedłużeniu terminu prowadzenia kontroli do dnia 31 grudnia 2015r. z uwagi na konieczność wykonania dodatkowych czynności. Także i ten termin nie został dotrzymany, wobec czego podatnik złożył ponowne ponaglenie, lecz organ odwoławczy uznał je za bezprzedmiotowe. Na skutek skargi podatnika – wyrokiem z dnia 17 września 2015r. (I SAB/Wr 13/15) – WSA we Wrocławiu stwierdził przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ podatkowy pierwszej instancji mające charakter rażącego naruszenia prawa oraz zobowiązał ww. organ do zakończenia kontroli w terminie 2 miesięcy od dnia zwrotu akt sprawy. Po zakończeniu kontroli, w oparciu o przepis art. 87 ust. 2 ustawy, dokonano na rzecz podatnika zwrotu podatku wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej liczonej od dnia 6 maja 2014r. Podatnik wystąpił o zwrot odsetek od zwrotu VAT w prawidłowej wysokości, a następnie we wrześniu 2016r. złożył ponaglenie na niezałatwienie w ustawowym terminie przez organ podatkowy pierwszej instancji wniosku o zwrot odsetek, które organ odwoławczy uznał za bezprzedmiotowe. Na skutek kolejnej skargi podatnika na bezczynność NUS, WSA we Wrocławiu wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2017 r. (I SAB/Wr 25/16) ponownie stwierdził bezczynność organu, jednak uznał, że nie miała ona charakteru rażącego naruszenia prawa.
W wyroku z dnia 3 sierpnia 2017 r. (I SA/Wr 356/17) WSA we Wrocławiu ? za wyrokiem z 17 września 2015r. (I SAB/Wr 13/15) – podkreślił, że organ podatkowy pierwszej instancji podjął wprawdzie pewne działania ale ich skuteczność i efektywność była wątpliwa; dostrzegł, że przesłany Sądowi materiał aktowy był niezwykle skąpy i obejmował (poza pismami podatnika zawierającymi ponaglenie i odpowiedź na nie) zaledwie kilka kart; wskazał też, że swoją uwagę organ podatkowy skupił wyłącznie na kontrahencie dostawcy podatnika, co wobec braku podejmowania innych działań względem samego podatnika i jego bezpośrednich dostawców/odbiorców świadczyło nie tylko o biernej postawie organu podatkowego ale także naruszało zasadę neutralności. WSA podzielił ponadto stanowisko podatnika podniesione w skardze, dotyczące pozorności działania organu podatkowego.
Sąd odwołując się do bogatego orzecznictwa TSUE wskazał, że zasada ciążącego na państwach członkowskich obowiązku zwrotu wraz z odsetkami kwot podatków pobranych z naruszeniem prawa Unii wynika z tego właśnie prawa (wyrok TSUE z dnia z dnia 19 lipca 2012 r., Littlewoods Retail Ltd i in., C-591/10, EU:C:2012:478, pkt 26).
Podkreślił, że przedłużenie kontroli podatkowej do dnia 31 grudnia 2015r. wykroczyło poza to, co było konieczne, by zakończyć procedurę kontroli podatkowej a termin taki należało uznać za nierozsądny. Za rozsądny termin zakończenia kontroli podatkowej (wszczętej na podstawie upoważnienia z dnia 16 kwietnia 2014r.) WSA uznał pierwotnie wskazywany przez organ podatkowy termin ? 31 grudnia 2014r. Sąd nie zakwestionował w sprawie prawa organu podatkowego do weryfikacji zasadności zwrotu VAT lecz ocenił, że kolejne przedłużenie wykroczyło poza to, co było konieczne, by zakończyć procedurę kontroli.
Dokonując zatem prounijnej wykładni przepisów oraz zważając na zasady skuteczności i neutralności, a także na konieczność zrekompensowania podatnikowi w zaistniałej sytuacji braku zwrotu VAT w rozsądnym terminie, WSA we Wrocławiu uznał, że podatnik po upływie terminu uznanego za rozsądny do zakończenia kontroli podatkowej, ma prawo do zastosowania odsetek za zwłokę w wysokości przewidzianej w art. 87 ust. 7 ustawy w związku z art. 78 § 1 oraz art. 56 § 1Ordynacji podatkowej. Tym samym w okolicznościach zarysowanej sprawy Sąd odstąpił od stosowania normy przewidzianej w art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy jako niewłaściwej dla ochrony prawa podmiotowego podatnika przyznanego przez prawo Unii, tj. uprawnienie do zwrotu VAT wraz z odsetkami za zwłokę.
dr Joanna Kiszka
Konsultant podatkowy
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. (32) 259 71 50
Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=895&start=4
