Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.
Okres lub stawkę amortyzacyjną, a także metodę amortyzacji należy ustalić na dzień przyjęcia środka trwałego do używania. Ustalając okres lub stawkę amortyzacji, trzeba uwzględnić okres użyteczności ekonomicznej, tzn. przedział czasu, w którym przewiduje się użytkowanie środka trwałego.
Jednostka powinna okresowo weryfikować poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji bilansowej środków trwałych. Spowoduje to wówczas odpowiednią korektę odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w następnych latach obrotowych. Zatem dla celów bilansowych możliwa jest zmiana okresu, a co za tym idzie – stawki amortyzacyjnej, w czasie używania środka trwałego. Może to nastąpić od początku roku obrotowego. W takim przypadku należy jednak pamiętać o obowiązku zapewnienia porównywalności sprawozdań. W tym celu należy wyliczyć poprzednie odpisy amortyzacyjne i zamieścić stosowną informację w sprawozdaniu finansowym. Zmianie nie może podlegać metoda amortyzacji.
Zmiana stawki amortyzacji środka trwałego powinna być realnie uzasadniona. Nie istnieje katalog konkretnych przyczyn wpływających na tę zmianę. Jednostka (kierownik jednostki) musi sama stwierdzić przyczynę i uzasadnić istotność wprowadzonej zmiany. Jedną z istotnych przyczyn zmiany stawki amortyzacyjnej może być modernizacja, ulepszenie czy rozbudowa środka trwałego. Wydłuża się wówczas ekonomiczny okres użyteczności danego środka trwałego, a przez to może ulec zmianie stawka jego amortyzacji. Istotną przyczyną może być również wyliczony (uśredniony) czas rzeczywistej używalności środka trwałego na przestrzeni ostatnich lat, co z pewnością może mieć wpływ na okres ekonomicznej użyteczności środków trwałych. Jeżeli w wyniku dokonanej weryfikacji okaże się, że składnik majątku będzie użytkowany dłużej lub krócej niż pierwotnie zakładano, wówczas jednostka powinna odpowiednio zmniejszyć lub zwiększyć dotychczas stosowane odpisy amortyzacyjne, przy czym korekty odpisów można dokonać także w odniesieniu do kończącego się roku obrotowego, za który nie zostały jeszcze zamknięte księgi rachunkowe. Zmiana okresu lub stawki amortyzacji stanowi zmianę oszacowań i jest ujmowana bezpośrednio w wyniku finansowym jednostki. Nie wymaga ona zatem dokonywania retrospektywnej korekty dokonanych w poprzednich okresach obrotowych odpisów amortyzacyjnych.
Zmiana stawek amortyzacji bilansowej jest więc możliwa po okresowej weryfikacji stosowanych stawek amortyzacji; zmiana, zarówno podwyższająca, jak i obniżająca, może nastąpić od pierwszego dnia roku obrotowego. Jej wprowadzenie powinno być dokonane przez kierownika jednostki i stanowić ona będzie element obowiązującej polityki rachunkowości.
Małgorzata Słomka
doradca podatkowy nr 09900
malgorzata.slomka@isp-modzelewski.pl Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
tel. 22 517 30 64
