Jak opodatkować zaliczkę w budownictwie, gdy podatnik nie wie, czy będzie ?wykonawcą? czy ?podwykonawcą? usługi?

Cała branża wykonawstwa inwestycyjnego głowi się dziś jak traktować i rozliczać podatek od towarów i usług w związku z wprowadzeniem załącznika nr 14 do ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku usług, które będą całkowicie lub częściowo wykonane w tym roku. Od początku 2017 roku podatnicy już mają swoje podatkowe ?know how? np.:

•  jeżeli są wątpliwości, czy dana usługa (lub jej część) może być wykazana jako podwykonanie, zwracają się do usługobiorcy o oświadczenie w tej sprawie, lub
• wystawiają na wszystko jak leci faktury z podatkiem należnym i czekają na reakcję usługobiorcy: jeżeli wie, że ma do czynienia z podwykonawcą, to powinien zażądać faktury korygującej (in minus VAT należny), lub
• wystawiają aneksy do umów, w których piszą wprost, że są wykonawcami albo podwykonawcami.

Ten ostatni sposób nic nie daje, bo skutki podatkowe powstają z mocy prawa i nie można ich zmienić lub uchylić przy pomocy umowy cywilnoprawnej: co z tego, że w umowie strony postanowią, że usługodawca jest ?wykonawcą?, jeżeli np. w wyniku refaktury całości lub części tych usług na osobę trzecią staje się on ?podwykonawcą? w rozumieniu podatku.
Odrębną opowieścią jest opodatkowanie otrzymanych od początku roku zaliczek na roboty wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT, gdy nie wiadomo, w jakiej roli (wykonawcy czy podwykonawcy) będzie świadczona zaliczkowana usługa. Sądzę, że racjonalna odpowiedź może być tylko jedna: gdy nie ma pewności (bo nie ma), czy podatnikiem z tytułu czynności będzie wykonawca czy podwykonawca, to obowiązek podatkowy ciąży na usługodawcy (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT), czyli fakturę z tego tytułu z podatkiem należnym powinien wystawić otrzymujący zaliczkę. Gdy w momencie wykonania usługi będzie już wiadomo, że podatnikiem jest usługobiorca (usługę świadczy podwykonawca), to świadczący musi na bieżącej deklaracji zaewidencjonować fakturę korygującą z tytułu zaliczki (in minus podatek należny) i wykazać wartość wykonanej usługi na fakturę netto (pole 31 deklaracji VAT-7). Usługobiorca musi skorygować (również na bieżącej deklaracji) podatek naliczony na podstawie wspomnianej wyżej faktury korygującej (in minus podatek naliczony w dziale D deklaracji VAT-7).
Oczywiście gdy na etapie zaliczki usługodawca wie, że będzie podwykonawcą, to może wystawić fakturę netto już z tytułu jej otrzymania.
Podatnicy szukają racjonalnych rozwiązań w nowym stanie prawnym. Drżą jednak przed wydaniem przez resort ?objaśnień?, które najprawdopodobniej zaprzeczą ich działaniom: wiadomo, mamy do czynienia z nieobliczalnym podmiotem. Daje pewne nadzieje odwołanie dotychczasowego szefa departamentu w ministerstwie finansów zajmującego się podatkiem od towarów i usług: czas na ?dobrą zmianę? również na ul. Świętokrzyskiej 12.

Witold Modzelewski
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Instytut Studiów Podatkowych

Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=847&start=3