Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Wymienione kary umowne nie mogą stanowić kosztu podatkowego, ponieważ zostały wprost mocą ustawy wyłączone z tych kosztów. Nawet jeżeli podatnik wykaże, że zapłacił karę lub odszkodowanie w celu uzyskania przychodu, nie jest uprawniony do rozpoznania kosztu podatkowego z tego tytułu. Katalog ten ma charakter zamknięty i wiąże się z nienależytym wykonaniem zobowiązań. Celem tego przepisu jest uniemożliwienie przedsiębiorcom pomniejszenia podstawy opodatkowania o koszty poniesione w związku z nienależytym prowadzeniem działalności gospodarczej.
W wyroku z dnia 2 grudnia 2014 r. (II FSK 2775/12) NSA uznał, że kara umowna za opóźnienie nie ma związku z przychodem. Zapłata kary umownej przez spółkę była koniecznością, a nie wyborem korzystniejszego dla niej wariantu. Tego rodzaju wydatek nie mógł pozostawać w jakimkolwiek związku z osiągnięciem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła. Pomimo że taki wydatek nie jest wyłączony z kosztów podatkowych, nie może być ujęty w podstawie opodatkowania. Nie mógł bowiem pozostawać w jakimkolwiek związku z przesłankami działania, które można by uznać za ukierunkowane na osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła. Obowiązek poniesienia tego wydatku wynikał jedynie z faktu ziszczenia się okoliczności, na wypadek których wprowadzono do umowy dodatkowe postanowienia w postaci kar umownych.
Odszkodowania lub kary umowne mogą stanowić koszty podatkowe tylko w sytuacji, gdy podatnik dochował należytej staranności. Jeżeli obowiązek zapłaty kary umownej bądź odszkodowania wynika z winy podatnika, jego niestarannego działania, lekkomyślności czy niedbalstwa, to nawet jeżeli nie są one wyłączone z kosztów podatkowych, nie mogą zostać ujęte w podstawie opodatkowania. Takie kary umowne i odszkodowania nie spełniają ogólnej definicji kosztu podatkowego.
Małgorzata Słomka
doradca podatkowy nr 09900
malgorzata.slomka@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 64
Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=953&start=12
