Planowane zmiany w podatkach dochodowych na 2026 są niekorzystne

Na stronie rządowego centrum legislacji opublikowano projekt Ministerstwa Finansów dotyczący zmian ustaw podatkowych w tym, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (link do projektu: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12402157/katalog/13156666#13156666)

Zdecydowana większość proponowanych zmian jest niekorzystna dla podatników i zwiększa ich obciążenia podatkowe. Poniżej przedstawiamy najważniejsze proponowane zmiany wraz z omówieniem. Większość zmian przewidziano od 1 stycznia 2026 r. Projekt został wpisany do wykazu prac rządu i ma być przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2025 r.

1. Ryczałt i usługi dla podmiotów powiązanych

Zmiany mają na celu poszerzenie katalogu przychodów opodatkowanych 17% stawką ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla ryczałtowców świadczący usługi na rzecz własnych spółek czy podmiotów powiązanych. W obecnie obowiązującym stanie prawnym, podatnicy, świadczeniu usług na rzecz podmiotu powiązanego stosują stawki podatku właściwe dla świadczonych usług. Przykładowo, wspólnik sp. z o.o. świadczy na rzecz tej spółki usługi doradcze opodatkowuje je stawka ryczałtową 8,5%.  Projekt zakłada opodatkowanie przychodów z usług, które podatnik świadczy na rzecz podmiotu powiązanego, według stawki 17%. Pomimo, że w zakresie pojęcia podmiotu powiązanego ustawa odsyła do definicji zawartej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (spółki osobowej i kapitałowej, w której podatnicy są wspólnikami, członkami zarządu itp.) to dla celów opodatkowania stawka 17% obniża wielkość udziałów i praw z 25% do 5%. Oznacza to, że usługi świadczone przez osobę posiadającą 5% udziałów w spółce z o.o. i świadczące na jej rzecz będą opodatkowane stawką 17%.

2. Nowe wymogi dla IP Box

IP Box (Innovation Box lub Patent Box) to ulga podatkowa wprowadzona w CIT i PIT z której mogą korzystać podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową (działalność B+R). Ulga polega na preferencyjnym opodatkowaniu dochodów z praw własności intelektualnej, które podlegają ochronie prawnej (np. patent, autorskie prawo do programu komputerowego) i zostały wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej przez podatnika działalności B+R. Jeżeli firma w Polsce wytwarza własne IP (prawo własności intelektualnej) wówczas zyski, które z niej płyną, są opodatkowane stawką 5%.

 

• Wymóg minimalnej liczby zatrudnionych

Proponowana zmiana wprowadza warunek, zgodnie z którym opodatkowanie kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej obniżoną 5% stawką będzie możliwe dla podatników, którzy zatrudniają na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 osoby w przeliczeniu na pełne etaty, przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym lub ponoszą w każdym miesiącu roku podatkowego koszty uzyskania przychodów z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń są płatnikami podatku PIT lub płatnikami składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych lub ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Co istotne, zatrudniane przez podatnika osoby nie mogą być podmiotami powiązanymi z podatnikiem. Analogiczne zmiany proponuje się wprowadzić w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

• Dochody z IP Box podstawą daniny solidarnościowej

Projektowane przepisy zakładają poszerzenie podstawy obliczenia daniny solidarnościowej o kwalifikowane dochody IP Box. Obecnie podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad kwotę 1.000.000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym, dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej oraz dochodów od zysków kapitałowych pomniejszonych o odliczenia od tych dochodów. Przepis ten będzie miał zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2026 r.

3. Estoński CIT

W zakresie CIT estońskiego projekt przewiduje zmiany w zakresie:

• Brak wymogu podpisu sprawozdania finansowego przez kierownika jednostki, dla skuteczności wyboru estońskiego CIT jeśli zostaną spełnione pozostałe warunki formalne;

Proponowana zmiana przewiduje uznanie skuteczności zmiany formy opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek w przypadku braku podpisania lub podpisania po terminie sprawozdania finansowego przez kierownika jednostki, jeśli pozostałe warunki formalne i obowiązki związane ze zmianą formy opodatkowania przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego zostały spełnione. To znaczy, że jeśli sprawozdanie śródroczne sporządzone w formie elektronicznej księgowy podpisał elektronicznie w terminie, a zarząd nie podpisał go w ogóle, podpisał po terminie lub w niewłaściwej formie, to zgodnie z zapowiedzią taka spółka nadal skutecznie wybrała estoński CIT. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku nie podpisania sprawozdania finansowego w formie elektronicznej lub gdy samo sprawozdanie finansowe nie ma elektronicznej formy. W tym przypadku spółki nadal muszą liczyć się z tym, że wybór estońskiego CIT jest nieskuteczny.

• Wprowadzenie domniemania, że każda wypłata lub dystrybucja zysku, po zakończeniu opodatkowania ryczałtem, następuje z zysku wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

Oznacza to, że jeśli spółka przed wejściem w podatkowanie CIT estońskim miała niewypłacone zyski (np. na kapitale zapasowym), później była w modelu estońskim i po wyjściu z niego będzie chciała wypłacić dywidendę, to fiskus będzie uznawał, że najpierw wypłacane są środki z okresu estońskiego CIT (oznacza to konieczność zapłaty estońskiego CIT).

• Rozszerzono zakres definicji ukrytych zysków i wydatków związanych z działalnością.

Projekt przewiduje likwidację przesłanki związku z prawem do udziału w zysku oraz poszerzenie katalogu świadczeń uznawanych za ukryty zysk o:

a) wszelkiego rodzaju opłaty i należności:

• wynikające z umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze,
• za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości, z tytułu autorskich lub pokrewnych praw majątkowych, licencji itp.,
• z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, usług pośrednictwa, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń, oraz świadczeń o podobnym charakterze, oraz

b) wynagrodzenie wypłacone wspólnikowi z tytułu powtarzających się świadczeń niepieniężnych

 

4. Definicja podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą

W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych zostanie wprowadzona definicja „rozpoczęcie działalności” oraz „rozpoczęcie prowadzenia działalności”. Na mocy proponowanej definicji, za podatnika lub podmiot rozpoczynający działalność lub prowadzenie działalności nie będzie uznawany taki podatnik lub podmiot, który kontynuuje działalność przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa innego podatnika lub podmiotu, w szczególności podatnik powstały w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Celem tej zmiany jest uniemożliwienie korzystania z ulg i preferencji przez takie przedsiębiorstwa.

5. Spółki nieruchomościowe – amortyzacja

Zmiana polega na wyraźnym wskazaniu, że zakaz amortyzacji w spółkach nieruchomościowych dotyczy również nieruchomości klasyfikowanych dla celów rachunkowych jako inwestycje długoterminowe. Zdaniem Ministerstwa Finansów „Zgodnie z orzecznictwem, trudno bowiem uznać, że takie składniki majątku spełniają definicję środka trwałego w rozumieniu przepisów podatkowych, skoro nie są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą jedynie lokowaniu kapitału i nie są również środkami trwałymi w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Oderwanie podatkowej amortyzacji od jej bilansowego ujęcia prowadzi do sytuacji, w której podatnik kreuje koszty uzyskania przychodów w oderwaniu od rzeczywistego zużycia majątku.” Zmiana przepisów ma na celu przywrócenie w tym zakresie zasady, że kosztem uzyskania przychodów jest amortyzacja środków trwałych wykorzystywanych do prowadzonej działalności a nie stanowiących inwestycję kapitałową.

6. Zakaz wstecznej korekty amortyzacji

Zmiana polega na zmianie przepisów w zakresie zasad amortyzacji środków trwałych przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych, którzy osiągają dochody podlegające zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym. W konsekwencji, podatnicy nie będą mieć możliwości obniżenia lub podwyższenia stawki amortyzacyjnej (stosowanej w danym roku podatkowym) po upływie terminu złożenia zeznania rocznego i zapłaty należnego podatku za ten rok.

7. Minimalny CIT („podatek od straty”).

Projektowane zmiany w minimalnym CIT przewidują modyfikację w zakresie uproszczonego sposobu ustalania podstawy opodatkowania. Wartość przychodów operacyjnych (tj. innych niż z zysków kapitałowych), stanowiąca podstawę opodatkowania w przypadku wyboru uproszczonej metody jej ustalania, będzie uzależniona od statusu podatnika. W przypadku tzw. dużych podatników (których roczne przychody przekraczają 50 mln EUR), podstawą opodatkowania będzie kwota odpowiadająca 5% wartości przychodów operacyjnych. W przypadku pozostałych podatników, podstawa opodatkowania wyniesie 3% wartości ich przychodów operacyjnych. Wprowadzenie ww. zróżnicowania wysokości podstawy opodatkowania uzasadnione jest możliwościami dokonywania przez duże podmioty działań optymalizacyjnych, skutkujących zaniżaniem wysokości przychodów, podczas gdy takie możliwości są ograniczone w przypadku mniejszych podatników. Ponadto projektowane zmiany w minimalnym CIT przewidują zmiany również w zakresie przepisów dotyczących wyłączeń z opodatkowania minimalnym CIT. Aktualnie, opodatkowaniu minimalnym CIT nie podlegają podatnicy, których rentowność, w jednym z trzech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który należny jest minimalny CIT, wynosiła min. 2%. Na skutek planowanych zmian zostanie skrócony (o rok) okres, w którym podatnik, w celu wyłączenia z opodatkowania, powinien wykazać rentowność na poziomie 2%.

8. Sprzedaż rzeczy po leasingu przekazanych rodzinie

Na gruncie ustawy o PIT przychód z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych jest co do zasady opodatkowany, jeżeli sprzedaż następuje przed upływem sześciu miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym rzecz została nabyta. Po upływie tego terminu sprzedaż rzeczy ruchomej nabytej do majątku prywatnego nie generuje już przychodu podatkowego. Od 2022 r. ustawodawca wprowadził jednak odrębne regulacje dotyczące wykupu z leasingu operacyjnego. Jeżeli składnik majątku wykorzystywany w działalności gospodarczej (w tym w ramach leasingu) zostanie przeniesiony do majątku prywatnego, a następnie odpłatnie zbyty przed upływem 6 lat, przychód z tego tytułu traktowany jest jako przychód z działalności gospodarczej. Jednocześnie, w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn, nieodpłatne przekazanie rzeczy ruchomych najbliższej rodzinie (grupa podatkowa „zero”: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha) korzysta ze zwolnienia podatkowego. Warunkiem zwolnienia jest zgłoszenie nabycia do urzędu skarbowego, o ile nie następuje ono w drodze aktu notarialnego. W konsekwencji, darowizna rzeczy ruchomej pomiędzy najbliższymi członkami rodziny nie wywołuje obecnie żadnych obciążeń podatkowych. Powoduje to, że przedsiębiorca, który wykupił z leasingu samochód lub inny środek trwały do majątku prywatnego, może przekazać go w darowiźnie najbliższemu członkowi rodziny. Następnie członek rodziny, korzystając ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn, sprzedaje ten składnik majątku. Obecnie sprzedaż taka nie jest opodatkowana, o ile nastąpi po upływie odpowiedniego okresu od nabycia w drodze darowizny. Projektowane zmiany zakładają wprowadzenie szczególnych zasad opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia takich rzeczy ruchomych. Nowe przepisy mają objąć sytuacje, w których przedsiębiorca po zakończeniu leasingu operacyjnego wykupuje rzecz do majątku prywatnego, następnie nieodpłatnie przekazuje tę rzecz członkom najbliższej rodziny, którzy korzystają ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, obdarowani dokonują odpłatnego zbycia rzeczy przed upływem 3 lat od jej otrzymania. W takim przypadku przychód z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomej będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym, niezależnie od zwolnienia w podatku od spadków i darowizn. Regulacja ta ma przeciwdziałać wykorzystywaniu mechanizmu darowizn w rodzinie jako sposobu unikania opodatkowania z tytułu sprzedaży składników majątku wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej.

9. Ulga mieszkaniowa

Jedna z ważniejszych zmian wynikających z założeń dotyczy podatników, którzy sprzedadzą swoją nieruchomość (dom, mieszkanie, grunt) przed upływem pięciu lat liczonych od końca roku, w którym ją nabyli. Co do zasady sprzedaż nieruchomości przed upływem pięciu lat od nabycia lub wybudowania wiąże się z obowiązkiem zapłaty 19% PIT od dochodu. Sprzedający może jednak uniknąć podatku, jeżeli w ciągu trzech lat przeznaczy pieniądze ze sprzedaży na własny cel mieszkaniowy, czyli np. na zakup nowego mieszkania, jego remont, spłatę kredytu zaciągniętego na nabycie nieruchomości. Jest to tzw. ulga mieszkaniowa. Obecnie nie ma ograniczeń co do tego, ile nieruchomości może mieć podatnik, który chce skorzystać z ulgi mieszkaniowej. Jednak resort finansów ocenił, że takie rozumienie „własnych celów mieszkaniowych” jest za szerokie i zamierza doprecyzować zasady korzystania z ulgi mieszkaniowej. W praktyce jednak będzie to znaczące ograniczenie prawa do ulgi, gdyż nie będzie już można skorzystać z ulgi mieszkaniowej, jeżeli z pieniędzy ze sprzedaży jednej nieruchomości podatnik kupi inną, ale będąc już właścicielem nieruchomości. W założeniach ujęto bowiem warunek szeroko: „jeżeli podatnik nie ma innej nieruchomości, lokalu mieszkalnego”. Proponowana zmiana dotyczyć będzie przychodów (dochodów) z odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych lub wybudowanych (oddanych do użytkowania) do dnia 31 grudnia 2025 r. Oznacza to, że po 31 grudnia 2025 r. podatnicy będą korzystali z ulgi mieszkaniowej na dotychczasowych zasadach, w przypadku opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i określonych praw, nabytych przed dniem 1 stycznia 2026 r.

10. Datio in solutum – świadczenie w naturze

W praktyce biznesowej często następuje przekazanie określonych aktywów wierzycielowi w celu uregulowania zobowiązania, np. wydanie nieruchomości w celu spłaty kredytu (datio in solutum). W tym momencie powstawały wątpliwości jaką wartość ze zbycia tej nieruchomości traktować jako przychód dłużnika, czy wartość rynkową czy wartość długu jaki jest zaspokajany w ramach tej czynności. Projekt ustawy jednoznacznie wskazuje, że w takim przypadku przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, które ma na celu uregulowanie w całości lub w części zobowiązania, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego odpłatnego zbycia.

11. Danina solidarnościowa

Proponowane zmiany zakładają, że podatnik może dochody stanowiące podstawę obliczenia daniny solidarnościowej pomniejszyć o straty z lat ubiegłych. Straty te będą mogły pomniejszyć dochody uzyskane z tego samego źródła przychodów, z którego dochody stanowią podstawę obliczenia daniny solidarnościowej. Proponowane jest wyjaśnienie, iż podatnik dochodów tych nie może pomniejszyć o inne przysługujące osobom fizycznym, przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym, odliczenia lub pomniejszenia.

12. Amortyzacja wartości firmy z tytułu korzystania

Projektowana zamiana zakłada likwidację możliwość amortyzacji tzw. goodwillu powstałego w wyniku przyjęcia do odpłatnego korzystania.

13. Programy lojalnościowe i instrumenty finansowe

W praktyce działalności gospodarczej jednym ze sposobów motywowania i premiowania pracowników było przyznawanie im praw do akcji spółki będącej pracodawcą (warrantów subskrypcyjnych), które po określonym czasie mogli odsprzedać pracodawcy lub zamienić na akcje na warunkach określonych w subskrypcji. Zbycie tych instrumentów finansowych dotychczas podlegało opodatkowaniu 19% podatkiem od dochodów kapitałowych. Proponowana zmiana przewiduje, że dochody uzyskiwane z programów lojalnościowych polegających m.in. na nabywaniu warrantów subsktypcyjnych w ramach stosunku pracy, będą podlegały opodatkowaniu jak przychody ze stosunku pracy a nie jak dochody kapitałowe.

14. Doprecyzowanie mechanizmu bezpiecznej przystani

Zmiana polega na doprecyzowaniu, że mechanizm bezpiecznej przystani dla transakcji pożyczkowych obejmuje wyłącznie pożyczki z oprocentowaniem zmiennym (tj. stopa bazowa + marża). Mechanizm weryfikacji rynkowości warunków tego oprocentowania zakłada zastosowanie stopy bazowej i marży zgodnej z aktualnym (na dzień zawarcia umowy) obwieszczeniem ministra właściwego ds. finansów publicznych. Dostosowywanie tak określonych warunków oprocentowania do warunków rynkowych jest zapewnione przez zastosowanie w mechanizmie oprocentowania zmiennego stopy bazowej – niejako automatycznie reagującej na zmianę warunków rynkowych. Dodatkowo zostanie wprowadzona określona minimalna częstotliwość aktualizacji oprocentowania. Przyczyni się to do ograniczenia możliwości niewłaściwego stosowania mechanizmu bezpiecznej przystani. Analogiczne zmiany proponuje się wprowadzić w ustawie CIT.

Rekomendacje

Proponowane zmiany mogą powodować znaczące zwiększenie obciążeń podatkowych.  Dlatego też w celu zminimalizowania tych negatywnych konsekwencji dla prowadzonej przez Państwa działalności proponujemy w IV kwartale br. dokonać:

• przeglądu umów oraz innych planowanych procesów,
• analizy wpływu tych zmian na Państwa działalność

jak również rozważyć jakie działania można i należy podjąć aby wyeliminować lub zminimalizować te negatywne konsekwencje zmian przed wejściem w życie nowych regulacji.

W tym zakresie ISP służy Państwu pomocą.

Osobą do kontaktu jest Mirosław Lewandowski, mail: miroslaw.lewandowski@isp-modzelewski.pl,

tel. 22 517 30 60 wew. 143, tel. kom. 451 165 957.