Samozatrudnienie a stosunek pracy

Aby umowa o współpracę zawarta z osobą prowadzącą własną działalność gospodarczą nie mogła być traktowana jak stosunek pracy, umowa taka musi być pozbawiona przynajmniej części elementów charakterystycznych dla stosunku pracy.

W praktyce sprowadza się to m.in. do właściwego określenia zasad wykonywania pracy (a właściwie świadczenia usług), w tym braku podporządkowania zleceniodawcy oraz odpowiedzialności za rezultaty czynności, w tym dotyczące ryzyka gospodarczego.
Konstruując umowę o współpracy trzeba zwrócić uwagę na relacje pomiędzy stronami umowy o współpracę – zasadniczo obowiązuje tutaj równość stron (nie ekonomiczna, ale prawna), która kształtuje się inaczej niż w przypadku umowy o pracę. Umowa o współpracę musi przewidywać pewien zakres swobody osoby samozatrudnionej pod względem miejsca i czasu wykonywania wynikających z niej obowiązków. Przykładowo, należy zachować daleko posuniętą ostrożność jeśli chodzi o wyznaczanie sztywnych ram czasowych, jak to ma miejsce w przypadku pracy pracownika. Jednocześnie umowa o współpracy może zakładać sztywne godziny wykonywania czynności dla zleceniodawcy, ale gdy jest to uzasadnione np. ekonomicznie (telemarketer wykonujący telefony dla zleceniodawcy w najkorzystniejszych godzinach). Kontrakt powinien jednak przewidywać pewną autonomię zleceniobiorcy co do sposobu wykonania nakładanych na niego obowiązków.
Odpowiedzialność za rezultaty pracy może być ukształtowana w umowie o współpracy w taki sposób, aby obciążała zleceniobiorcę. Przy czym chodzi tu o odpowiedzialność wobec osób trzecich, np. klientów, a nie tylko wobec Spółki. Z tą kwestią wiąże się zagadnienie ponoszenia ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą. Umowa o współpracy może obarczać tym ryzykiem współpracownika, aczkolwiek zasada swobody zawierania umów sprawia, że nie jest to konieczne (jednak nalezy mieć na względzie treść powołanego art. 5b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.). Przykładem takiego obciążenia jest uzależnienie uzyskania lub wysokości wynagrodzenia zleceniobiorcy od ilości zamówień lub innych czynników. Takie ustalenie nie może mieć miejsca w przypadku umowy o pracę, która gwarantuje pracownikowi wynagrodzenie.
Jeżeli w praktyce zachodzi stosunek pracy (są spełnione jego cechy), umowa o współpracę zawarta pomiędzy pracodawcą a samozatrudnionym prowadzącym działalność gospodarczą może zostać zakwestionowana przez współpracownika (np. pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy). Dlatego ustalając zasady współpracy należy mieć na względzie regulacje Kodeksu pracy i ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Małgorzata Słomka
doradca podatkowy nr wpisu 09900
malgorzata.slomka@isp-modzelewski.pl
(022) 517 30 64

Źródło: http://www.isp-modzelewski.pl/component/content/article?id=808&start=17