Zgodnie z art. 35 d ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości Spółka musi tworzyć rezerwy na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania. Rezerwy należy tworzyć w sytuacji gdy możliwe jest wiarygodne ustalenie kwoty ewentualnego zobowiązania.
Kierownik jednostki decyduje o utworzeniu rezerwy kierując się profesjonalnym osądem. Tworząc rezerwę musi dokładnie przeanalizować sytuację i ocenić prawdopodobieństwo czy zobowiązanie zrealizuje się w przyszłości.
Problematyczne jest tworzenie rezerwy na wydane decyzje Urzędów Skarbowych określające zaległości podatkowe, gdzie stanowisko Spółki jest zupełnie odmienne. Spółki mają w takiej sytuacji kilka możliwości odwołania. Istotne jest również czy decyzja jest ostateczna i czy określa zaległość podatkową czy zobowiązanie, które musi zostać wykonane. W sytuacji ustalenia zobowiązania może dojść do zabezpieczenia na majątku Spółki i w takiej sytuacji rezerwa wydaje się koniecznością nawet gdy Spółce przysługują możliwości podjęcia innych kroków prawnych uwzględniających racje Spółki.
Na Decyzje nieostateczne Naczelników Urzędów przysługują odwołania do Dyrektora Izby Skarbowej. Gdyby decyzja była podobna i nie uwzględniała racji Spółki to następnie Spółka może złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ewentualnie w przypadku niepowodzenia przysługuje jeszcze odwołanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Spółki uwzględniając prawdopodobieństwa korzystają z instytucji zewnętrznych, prawdopodobieństwa są określane przez prawników. Tworząc rezerwy uwzględniają opinie prawników oraz sytuację Spółki i możliwy wpływ decyzji organów podatkowych. Jeżeli szanse na korzystny wyrok lub decyzję są wyższe niż 50 % zwykle nie tworzy się rezerwy. Rezerwy tworzone są często na określony procent z wydanych decyzji, tj. 50 %. Niektóre spółki, w tym giełdowe tworzą rezerwy dopiero w sytuacji gdy konieczne jest wejście na drogę sądową.
Ustawa o rachunkowości nie wyznacza jasnej granicy pomiędzy rezerwami a zobowiązaniami warunkowymi. Na podstawie art. 10 ust. 3 spółki powinny kierować się w takiej sytuacji krajowymi standardami rachunkowości lub w ostateczności MSR.
Zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 6 rezerwy tworzy się na sprawy sądowe w których złożono pozew przeciwko Spółce i istnieje duże ryzyko przegrania sprawy.
Biegli rewidenci w sytuacji gdy Spółka nie zawiąże rezerw sporządzają opinie z badania z zastrzeżeniem.
Zgodnie z publikacją Zamknięcie roku 2019 nie tworzy się natomiast rezerw w sytuacji gdy zdarzenie wpływające na jej utworzenie miały miejsce ponad rok wcześniej. Wtedy skutki przegranej sprawy sądowej na podstawie wyroku otrzymanego w roku obrotowym ujmuje się w pozostałych kosztach operacyjnych bieżącego okresu.
Ważne jest również odróżnienie rezerw od zobowiązań warunkowych, które zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 6 są zależne od wystąpienia przyszłych zdarzeń. Taka sytuacja może wystąpić gdy Spółka nie ma świadomości co do popełnionych błędów i nie wie jaka może być decyzja organu podatkowego.
Autor: Artur Sasiński
